Odmowa dostępu do dokumentacji medycznej osobie upoważnionej przez pacjenta jest naruszeniem prawa i może być przedmiotem skargi
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta stanowi, iż dostęp do dokumentacji medycznej stanowi prawo pacjenta, zaś zawarte w niej dane podlegają ochronie. Ustawa wskazuje też podmioty, którym dokumentacja medyczna może zostać udostępniona. Dostęp do dokumentacji medycznej przysługuje m.in. nie tylko pacjentowi, ale także osobie przez niego upoważnionej. Jest to dość jasne i zrozumiałe. Problem pojawia się dopiero w sytuacji, gdy pacjent nie upoważnił nikogo do dostępu do jego dokumentacji medycznej, co może mieć miejsce np. gdy pacjent trafia do szpitala nieprzytomny i przytomności przez pewien czas nie odzyskuje.
W takim przypadku rodzina zasadniczo pozbawiona zostaje możliwości decydowania o szpitalnym losie bliskiego chorego. Jeśli w tym czasie wyniknie potrzeba przeprowadzenia zabiegu, który w ocenie lekarzy jest niezbędny z uwagi na stan pacjenta, szpital wystąpi o zgodę na ów zabieg do właściwego sądu rodzinnego. Rodzina nie będzie decyzyjna w tej kwestii. Jeśli po jakimś czasie chory szczęśliwie odzyska przytomność, to dobrze aby personel medyczny z inicjatywy własnej lub na prośbę rodziny uzupełnił brak upoważnienia.
Co jednak stanie się, jeśli pacjent nie odzyskawszy przytomności umrze? Brak regulacji prawnej odnoszącej się do tego typu przypadków powoduje spore problemy zwłaszcza dla rodziny pacjenta, która de facto nie ma prawa zapoznać się z dokumentami z przebiegu leczenia osoby bliskiej, bo jest do tego upoważniona. Powoływanie się na bycie członkiem najbliższej rodziny pacjenta może okazać się zawodne. A co z powołaniem się na upoważnienia złożone w innej placówce leczniczej?
Pomocny w takiej sytuacji może okazać się precedensowy wyrok NSA z dnia 17 września 2013 r II OSK 1539/13. Naczelny Sąd Administracyjny orzekł mianowicie, iż „osoba, którą upoważniono do wglądu w dokumentację medyczną za życia pacjenta, ma również takie uprawnienie po śmierci pacjenta. Pacjent może obecnie sporządzić oświadczenie o zgodzie na udostępnienie dokumentacji zarówno w ramach jak i poza dokumentacją medyczną i tylko od jego woli zależało będzie jaką treść i jaki zakres upoważnienia obejmie to oświadczenie. Jeśli oświadczenie to przybiera najszerszą możliwą formę o upoważnieniu określonej osoby do uzyskiwania dokumentacji medycznej pacjenta po jego śmierci i zostanie załączone do dokumentacji medycznej określonej jednostki chorobowej, w konkretnej jednostce służby zdrowia, to niezależnie od tego, który podmiot medyczny będzie później świadczeniodawcą wytwarzającym dokumentację medyczną, ma obowiązek respektowania oświadczenia wskazującego upoważnioną osobę do uzyskiwania dokumentacji po śmierci pacjenta.”
Zatem zgodnie ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego istnieje możliwość powołania się na upoważnienie do wglądu do dokumentacji medycznej złożone przez pacjenta za jego życia w innej placówce leczniczej niż placówka, od której udostępnienia dokumentów się żąda, zaś odmowa dostępu do dokumentacji stanowi naruszenie prawa i może być przedmiotem skargi na bezczynność zakładu leczniczego do wojewódzkiego sądu administracyjnego.